Monsanto - Ngôi làng cổ kẹp trong đá

Một nơi như không có thật!

Một tấm ảnh tình cờ trên một trang mạng xã hội ai đó chia sẻ, một cú kích chuột để nhớ một địa danh, thế là đủ để chúng tôi lên đường. Chỉ biết đó là một ngôi làng nhỏ ở đâu đó giữa Lisbon và Porto của Bồ Đào Nha, sát biên giới Tây Ban Nha. Và ở đó có những căn nhà bé xíu kẹp giữa những tảng đá.

Từ Geneva chúng tôi bay sang Porto, rồi tìm phương tiện công cộng đi tiếp đến Monsanto. Để chủ động, lẽ ra chúng tôi đã thuê ôtô từ sân bay Porto nhưng thế nào dịp đầu tháng 8 lại trùng với lễ hội âm nhạc Boom Festival của thanh niên toàn châu Âu nên mọi hãng ôtô đều hết sạch. Người hướng dẫn ở phòng du lịch sân bay nói chúng tôi cần phải đi metro vào trung tâm thành phố, mua vé ôtô đi tiếp đến thị trấn Castelo Branco, rồi từ đó mua vé đi tiếp Monsanto, không có bất cứ phương tiện công cộng nào đi thẳng đến Monsanto cả.

Bắt chuyến xe buýt cuối cùng trong ngày tới được Castelo Branco cũng đã gần 9 giờ tối. Người phụ nữ tốt bụng ngồi cùng hàng ghế nhiệt tình vận dụng vốn tiếng Pháp lâu ngày không dùng để bảo chúng tôi biết vào lúc muộn màng thế này chắc chắn không còn chuyến xe nào đi Monsanto, chi bằng chúng tôi ngủ lại khách sạn ở đây, sáng hôm sau đi tiếp.

Từ đây tới Monsanto còn gần 50km nữa. Nhưng cả ngày chỉ có một chuyến xe buýt đi về giữa hai nơi. Sáng sớm xe buýt từ Monsanto xuống Castelo Branco, rồi chiều muộn cũng lại cái xe đó mới quay về làng. Không muốn đợi cả ngày, chúng tôi đành quyết định thuê taxi lên núi. Cũng may giá cả sinh hoạt ở Bồ không quá đắt đỏ như các nước châu Âu khác, 40 Euro cho quãng đường 50km, đã tính cả tiền xăng để người lái xe quay về thị trấn.

Đất cát vùng biên giới khô cằn, chủ yếu bỏ trống, lác đác mới có vài ruộng ô liu. Dần dần bắt đầu xuất hiện những tảng đá cuội khổng lồ nổi lên giữa những vùng đất trống mênh mông. Người lái xe chỉ ngọn núi nhỏ xa xa báo hiệu chúng tôi sắp đến nơi.

Tôi có chút lo lắng vì trước đó tìm trên mạng chỉ thấy có 2 nhà trọ ở Monsanto, mỗi nhà chỉ 2-3 phòng, gọi hỏi đều đã kín cả. Cách làng 5-10 km có lẽ cũng có vài cụm dân cư nhỏ nhưng không phải địa điểm du lịch và không có nhà trọ cho thuê. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của tôi, ở những làng nhỏ thế này người ta vẫn quen lối kinh doanh truyền thống, lối kinh doanh từ thời chưa có mạng internet, chưa có đặt phòng online, nên có thể trên mạng không tìm được nhưng cứ đến tận nơi thế nào cũng có phòng. Mà không thì ngủ tạm thềm nhà thờ, hay sân nhà dân, rồi dùng nhờ khu vệ sinh chắc cũng không sao.

Tạm biệt người lái xe, chúng tôi đi tìm nhà trọ. Ngay ngã ba đầu làng đã thấy rất nhiều biển hướng dẫn đường vào các nhà trọ. Đường nhỏ lát đá, lại lên núi xuống núi, kéo theo vali cũng hơi vất vả. Cực kỳ may mắn là vừa ghé vào nhà trọ đầu tiên chúng tôi đã hỏi được ngay một phòng trọ còn trống vô cùng xinh xắn với kiến trúc và bài trí điển hình Monsanto. Những xà gỗ lớn trên trần nhà, một vài mỏm đá tròn trồi ra ở một góc tường, những đồ gia dụng bằng đồng cổ rải rác, những chiếc ghế bọc da cổ, lúc nào tôi cũng luôn thích những căn nhà trọ miền núi.

Buổi sáng trên núi trời xanh ngắt không một gợn mây. Chắc vẫn còn sớm, lại ngày trong tuần, chẳng có mấy khách du lịch. Một chiếc ôtô từ dưới phố chạy lên, lòng vòng các ngõ núi, kính coong nhạc hiệu, ai nấy chạy ra, mua cân thịt, mua bịch muối. Có lẽ thanh niên đã rời làng xuống phố lớn học hành, kiếm việc, quanh làng chỉ thấy toàn người già, hoặc trẻ con.

Phố lớn trong làng nhỏ

Nhà cạnh đá

Căn nhà này lại xây ngự trên một tảng đá

Giữa 2 tảng đá lớn khép nép một căn nhà nhỏ và một mảnh sân

Ngôi làng cổ toàn đá

Những tảng đá cuội khổng lồ trước ở đâu nay vẫn nguyên đó, người ta không di chuyển chúng đi đâu. Tôi gần như phát điên và muốn hét thật to khi phát hiện ra cái sân trước cửa nhà toilet công cộng, có tầm nhìn toàn cảnh xuống những mái ngói đỏ thoai thoải bám theo sườn núi. Ngay trước mặt tôi chính là cái nhà hàng có cánh cửa màu đỏ bé xíu trông như đang bị đè bẹp bởi một tảng đá tròn khổng lồ. Rồi lại hét toáng lên khi phát hiện ra đằng xa một tảng đá khác thòi ra từ mái một căn nhà, thật là buồn cười, như là tôi đang ở xứ sở kì diệu, xứ sở của những điều không tưởng. Cũng không thể kìm nén sự kinh ngạc khi tìm được căn nhà bé tí kẹp giữa những hai tảng đá lớn, dù đã nhìn qua ảnh. Cả ngôi làng với những căn nhà với cửa ra vào theo lối kiến trúc Manueline đặc trưng Bồ Đào Nha, đã có lịch sử nhiều trăm năm, vẻ ngoài của Monsanto gần như không thay đổi qua nhiều thế kỷ. Đặc biệt từ năm 1938, sau khi Monsanto được bình chọn là “Ngôi làng mang đậm bản sắc Bồ Đào Nha nhất” trong một cuộc thi quốc gia, việc xây dựng và sửa chữa bị hạn chế để duy trì ngôi làng cổ như một bảo tàng sống.

Để thăm thú Monsanto, tiện nhất là đi theo con đường chính lát đá từ cổng tây sang cổng đông, ngắm những ngôi nhà độc đáo, rồi sau đó đi theo tuyến đường đi bộ lên thăm pháo đài trên đỉnh núi. Không quá dốc, cũng không đoạn nào khó đi, cả tuyến đường đi bộ chỉ mất khoảng 40 phút - 1 tiếng, lại có rất nhiều đoạn ngắm toàn cảnh bên dưới rất đẹp.

Có lẽ vì địa hình núi lên dốc, đường đá lộc cộc nên đến thăm Monsanto chủ yếu nhiều thanh niên, gia đình trẻ. Cũng may chưa có nhiều các xe du lịch lớn đổ bộ vì làng rất nhỏ, đông quá sẽ phá vỡ không khí yên bình nơi đây. Cả làng cũng chỉ có 2 nhà hàng, mỗi nhà hàng chứa được tối đa 2-3 chục khách, và một cửa hàng tự chọn nhỏ, nơi mọi người có thể mua nước uống, đồ ăn vặt, hoa quả, các đồ tạp hóa.

Chúng tôi ở đây 2 ngày, trưa ăn nhà hàng này thì tối sẽ ăn nhà hàng kia. Tuyệt vời là cả hai nhà hàng đều phục vụ những món ăn truyền thống rất ngon nấu từ các loại thịt và rau quả địa phương. Vừa thưởng thức bữa ăn tươi ngon, vừa phóng tầm mắt ra rặng núi đằng xa, tôi bỗng nhớ ghê gớm Sapa 20 năm về trước. Cái thời mà Sapa cũng vắng khách du lịch, cũng êm đềm nhẹ nhàng, cũng chỉ một chuyến xe buýt duy nhất trong ngày đón khách từ ga Lào Cai, cũng chỉ có 1-2 nhà hàng phục vụ đồ ăn, cũng những món ăn tươi ngon từ thịt thú rừng, nấm hương tươi và rau củ miền núi, cũng tầm mắt phóng xa chưa bị nhà chen nhà, ngói lấn ngói.

Làng nhỏ nằm đơn độc trên núi, chưa đông khách du lịch và cũng không bị thương mại hóa. Đến đây để ngắm những căn nhà độc đáo, để lang thang trên những ngách nhỏ giữa hai tảng đá, để tạt vào 1-2 cửa hàng lưu niệm nhỏ, mua vài cái bưu thiếp gửi về cho bạn bè, người thân, hay mua một con búp bê marafona, một loại búp bê truyền thống bằng vải được những người phụ nữ ở đây làm thủ công trước cửa nhà, vừa làm vừa chào bán mỗi khi có khách đi qua.

Vậy là một ước mơ nữa của tôi đã thành hiện thực. Nếu chỉ là một hòn núi với những bãi đá trống, không có sự kết hợp tài tình của con người, đưa cuộc sống đến với những tảng đá, có lẽ Monsanto cũng sẽ chẳng được mấy ai nhắc tới. Con người không nhỏ bé, cũng không bị choáng ngợp trước thiên nhiên, ở Monsanto con người đồng hành với thiên nhiên, làm đẹp thiên nhiên và tận dụng thiên nhiên làm đẹp cuộc sống của mình.

Những mảnh vườn nhỏ tranh thủ trồng rau xanh trên sườn núi

Nhà thờ Mercy trung tâm làng

Đường đi bộ lên núi ngắm cảnh

Nơi bắt đầu một con phố

Không khí yên bình, thanh niên xuống thành phố, làng chỉ còn người già

Thanh niên đi vắng cả, làng chỉ còn toàn người già

Sân bay gần nhất là Lisboa hoặc Porto

Từ Lisboa hoặc Porto đi tàu hỏa hoặc xe buýt đến Castelo Branco

Từ Castelo Branco một ngày có một chuyến xe bus đi Monsanto lúc 7h tối, và ngược lại từ Monsanto xuống Castelo Branco lúc 7h15’ sáng (nên kiểm tra lại hoặc hỏi lại văn phòng du lịch vì thời gian biểu này có thể thay đổi theo mùa).

Vì chưa có nhiều phương tiện công cộng đến Monsanto, nên cách tốt nhất và chủ động nhất là thuê ôtô từ Lisboa hoặc Porto.

Quà lưu niềm là những con búp bê vải marafonas truyền thống

Món bacalau cá nghiền bỏ lò truyền thống Bồ Đào Nha