Trẻ nói ngọng: Không nên chủ quan

Trao đổi trên Vnexpress, Tiến sĩ Nguyễn Duy Dương, khoa thanh - thính học, Bệnh viện Tai Mũi Họng trung ương cho biết, nói ngọng là một rối loạn của đường phát âm, làm bệnh nhân không tạo được âm vị chuẩn của ngôn ngữ, chẳng hạn nói chữ t thành n (tai thành nai), nh thành ng (nhung biến thành ngung...). Đây là một nhóm nhỏ của rối loạn ngôn ngữ, lời nói, chủ yếu gặp ở trẻ con.

Người lớn bị ngọng thường do tổn thương thần kinh trung ương, hay liên quan tới tai nghe... Có những trẻ chỉ ngọng khi nói hoặc đọc, nhưng cũng có bé mắc cả hai tật này. Ngọng thường gặp ở bé trai nhiều hơn bé gái.

Nguyên nhân dẫn đến việc trẻ nói ngọng

- Một số trẻ ngậm núm vú giả nhiều, lâu, lưỡi sẽ có xu hướng thè ra ngoài, nên khi phát âm, theo thói quen, lưỡi trẻ thường đưa ra ngoài khiến âm bị chệch.

- Ngoài ra, rối loạn phát âm có thể là hậu quả của rối loạn hành vi. Có trẻ chơi game, xem TV quá nhiều, dẫn tới tình trạng học ngôn ngữ không qua nghe - nói mà qua nhìn - nói, khiến cung thính giác không được kích thích gây rối loạn phát âm. Những trẻ này ngoài nói ngọng còn hay cáu giận.

- Bố mẹ cũng ảnh hưởng phần nào đến việc phát triển ngôn ngữ của trẻ, chẳng hạn, khi thấy con nói ngọng bố mẹ không chỉnh ngay từ đầu, ít chơi với trẻ... Một số trẻ còn bắt chước người trong nhà nói ngọng. Vì thế, nếu gia đình có người lớn nói ngọng, trẻ dễ nói theo.

- Trẻ bị các bệnh ảnh hưởng đến đường phát âm như bệnh mũi xoang, viêm VA... cũng hay nói ngọng. Các bé thường gặp tình trạng có những chữ đáng lẽ ra miệng phải kín nhưng trẻ khó thở nên há mồm, dẫn tới phát âm sai.

- Những tổn thương thực thể như dị dạng đường phát âm, ngắn hãm lưỡi, sứt môi hở hàm ếch, tổn thương miệng... cũng là nguyên nhân gây ngọng.

- Một số trẻ cũng có thể ngọng do bộ phận thính giác. Khi nghe kém, trẻ không đủ vốn từ để học nói đầy đủ, thành ra ngọng (cũng như trẻ không nghe được thì không nói được, thành câm).

Nhà trị liệu Hà Thị Kim Yến (nguyên Trưởng khoa Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhi đồng 1) cũng chia sẻ trên Thanh Niên cho biết, trẻ chậm nói gặp nhiều thiệt thòi trong sinh hoạt và học tập. Khi tình trạng chậm nói kéo dài, trẻ dễ tự ti và có tâm lý ngại giao tiếp với mọi người. Khi trẻ bước vào những cấp học cao hơn, tật nói ngọng sẽ ảnh hưởng xấu đến khả năng nghe giảng, tiếp thu bài.

Một đứa trẻ bình thường từ 12 đến 15 tháng tuổi thì việc phát âm đã khá rõ những từ đơn giản (như “ba”, “bà”...).

- Trẻ từ 18 đến 20 tháng tuổi đã có thể kết hợp hai từ lại với nhau (như “ăn cơm”, “đi chợ”...).

- Đến 2 tuổi, bé bắt đầu nói được những câu ngắn khoảng vài ba từ (như “Bé đi chơi”, “Mẹ đi làm”...).

- Trẻ 3 tuổi thì gia đình có thể hiểu ý trẻ nói tới trên 90%, còn người ngoài có thể hiểu được khoảng 70%. Nếu nghe con phát âm mà cha hiểu dưới chỉ số vừa nêu, phụ huynh nên đưa con khám để có biện pháp can thiệp, nếu trẻ bị tật nói ngọng.

Điều trị tật nói ngọng cho trẻ

Cách chữa bệnh này tùy thuộc vào nguyên nhân, bởi vậy quan trọng nhất khi thấy trẻ ngọng là tìm hiểu lý do gây ra tình trạng đó. Trẻ nghe kém, có vấn đề ở đường phát âm, hay bất thường ở tai mũi họng, hoặc gia đình có ai bị ngọng, hay trẻ xem TV quá nhiều, ít có cơ hội nghe, nói trực tiếp...

Thông thường, tình trạng ngọng có thể được cải thiện rõ rệt bằng việc sử dụng ngôn ngữ trị liệu. Với tùy dạng ngọng của trẻ, bác sĩ sau khi thăm khám có thể cho bé tập các bài trị liệu ngôn ngữ chuyên sâu khác nhau.

Việc dùng các bài tập này sẽ giúp trẻ thay đổi cách cấu âm, thay đổi cách sử dụng lưỡi và nói rõ ràng, chuẩn xác hơn.

Người lớn không nên chủ quan, coi nói là quá trình tự nhiên, để mặc trẻ, cần quan tâm đến sự hành thành ngôn ngữ của trẻ, theo dõi những bất thường để sớm cho con đi khám và can thiệp kịp thời. Những trẻ ngôn ngữ kém, phụ huynh không nên cho tham gia hoạt động nhìn nhiều vì làm cung phản xạ nghe nói gián đoạn, hình thành phản xạ nhìn - nói.

Tiến Khê

Nên đọc

Các bài tập thúc đẩy quá trình trao đổi chất

Những bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm đường tiết niệu

Những lợi ích "không ngờ tới" của bí đỏ

Những đối tượng cần thận trọng khi sử dụng dầu cá

Theo GDVN