Hình dáng cây
Chữa đau mắt, cao huyết áp từ cây thảo quyết minh
Thảo quyết minh là một cây nhỏ cao 0.3-0.9m, có khi cao tới 1.5m. Lá mọc so le, kép, lông chim dìa chẵn, gồm 2 đến 4 đôi lá chét. Lá chét hình trứng ngược lại, phía đầu lá mở rộng ra, dài 3-5cm, rộng 15-25mm. Hoa mọc từ 1-3 cái ở kẽ lá, màu vàng tươi. Quả là một giáp hình trụ dài 12-14cm, rộng 4mm, trong chứa chừng 25 hạt, cũng hình trụ ngắn chừng 5-7mm, rộng 2.5-3mm, hai đầu vát chéo, trông hơi giống viên đá lửa, màu nâu nhạt, bóng. Vị nhạt hơi đắng và nhầy.
Phân bố
Cây mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam, khả năng thu mua rất lớn. vào tháng 9-11, quả chín hái về, phơi khô, đập lấy hạt, lại phơi nữa cho thật khô.
Tác dụng dược lý
Chữa đau mắt, cao huyết áp từ cây thảo quyết minh
Do chứa các chất antraglucozit, thảo quyết minh có tác dụng tăng sự co bóp của ruột, giúp sự tiêu hóa được tăng cường, đại tiện dễ, phân mềm mà lỏng, không gây đau bụng.
Ngoài ra còn có tác dụng diệt khuẩn, dùng trong điều trị bệnh hắc lào, nấm ở ngoài da như chàm trẻ em.
Một số bài thuốc trị bệnh
- Chữa mờ mắt
Các nghiên cứu hiện nay cho thấy có thể dùng thảo quyết minh làm thuốc bổ gan thận, lợi đại tiểu tiện, ho, nhuận tràng, cao, nhức đầu, hoa mắt. Ngoài ra, lá thảo quyết minh có tác dụng tẩy khá mạnh, có thể dùng thay thế vị thuốc "phan tả diệp" trong Đông y Trung Quốc.
Liều dùng hằng ngày 5-10g, dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột hoặc thuốc viên.
Kiêng kỵ: Người huyết áp thấp và ỉa lỏng không nên dùng độc vị hạt muồng (cần phối hợp với một số vị thuốc khác).
Một số đơn thuốc chữa bệnh ở mắt có sử dụng hạt muồng
- Chữa mắt sinh màng mộng, thị lực giảm:
Thảo quyết minh 12g, sinh địa 12g, câu kỷ tử 12g, cốc tinh thảo 12g, hoè hoa 6g, cúc hoa 12g, sắc với nước, chia 2-3 lần uống trong ngày.
Thảo quyết minh trị chứng về đau mắt, do thiếu dịch mật
- Chữa mắt mờ, mắt hoa có ám điểm như ruồi bay:
Thảo quyết minh (sao kỹ) 20g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g, sắc kỹ với nước, chia 2-3 lần uống trong ngày.
- Bổ thận sáng mắt, chữa chứng quáng gà:
Thảo quyết minh 12g, câu kỷ tử 12g, gan lợn 100g, tất cả sắc nước uống hoặc nấu thành món canh ăn.
- Thảo quyết minh chữa tăng huyết áp, táo bón
Hạt muồng hay còn gọi là hạt muồng ngủ, theo tên thuốc Đông y là thảo quyết minh, hay quyết minh tử. Thảo quyết minh được dùng để trị các chứng bệnh liên quan đến một số chức năng của tạng can (gan). Theo YHCT, can khai khiếu ra mắt, can chủ về sơ tiết (mật). Do vậy mà vị thuốc này được Đông y trị các chứng về mắt như đau mắt, mờ mắt… táo bón
do thiếu dịch mật.
Dùng một dụng cụ để sao, như chảo gang, nồi nhôm… đun cho nóng già, cho hạt muồng vào, đảo đều cho đến khi toàn bộ phía ngoài của hạt có một lớp dầu bóng láng, tiếp tục sao, một lát sau, lớp dầu đó khô đi và bắt đầu đến giai đoạn hạt nổ cho tiếng kêu lép bép. Khi hạt nổ hết là coi như đã kết thúc dạng sao vàng.
Chữa cao huyết áp (LDL-C bình thường): Thảo quyết minh chế 10g, Hoè hoa (sao khô) 6g. Giã nát Thảo quyết minh chế, vò nát Hoè hoa. Sắc nước 3 lần, lấy 200ml nước sắc, chia 3 lần uống trong ngày. Đến khi huyết áp còn 140/85 mmHg thì thôi dùng thuốc. Kết hợp đi bộ hàng ngày, giảm cân nếu quá cân.