Hạ đường huyết: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia cho biết, hạ đường huyết hay chứng hạ đường huyết là sự giảm lượng đường (glucoza) trong máu xuống dưới mức bình thường (dưới mức 3,9-6,4 mmol/lít). Đây là một bệnh thể dịch, một bệnh sinh hóa, ảnh hưởng rất lớn đến các chức năng và hoạt động của cơ thể con người, có thể gây ra nhiều rối loạn cho sức khoẻ thậm chí là rất nguy hiểm, nó còn nguy hiểm hơn tăng đường huyết rất nhiều và có thể gây tử vong nhanh chóng. Khi bị hạ đường huyết, người bệnh có cảm giác đói, mệt mỏi đột ngột, run tay, chân, chóng mặt, vã mồ hôi, mặt tái nhợt.

Nguyên nhân hạ đường huyết

Các nguyên nhân gây hạ đường huyết hay gặp:

Đối với người bệnh điều trị bằng insulin, hạ đường huyết có thể do nguyên nhân sau đây:

- Quá liều insulin; insulin hấp thu quá nhanh hoặc quá kéo dài do loạn dưỡng mỡ dưới da ở những vùng tiêm insulin lâu ngày; tiêm ở những vùng hoạt động nhiều (tay, chân...); chườm nóng sau khi tiêm insulin.

- Sai lầm về chế độ ăn:

+ Ăn quá chậm sau tiêm insulin.

+ Ăn không đủ. Thiếu bữa ăn phụ.

+ Bỏ bữa ăn, ăn quá ít mà vẫn tiêm insulin.

+ Hoạt động thể lực không thường xuyên.

Đối với người bệnh điều trị bằng thuốc viên (sulfamid), hạ đường huyết thường có các nguyên nhân sau:

- Uống quá liều.

- Uống thuốc xa bữa ăn chính. Không ăn nhưng vẫn uống thuốc.

- Tự động uống thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ. Hoạt động thể lực quá sức.

Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như:

- Uống nhiều rượu vì rượu ngăn không cho gan đưa đường vào máu cũng như tăng tác dụng và sản xuất insulin từ tuyến tuỵ. Ảnh hưởng của rượu có thể kéo dài tới ngày hôm sau.

- Mắc các bệnh nhiễm vi khuẩn như nhiễm trùng phổi và đường tiết niệu, đặc biệt ở người cao tuổi sống trong viện dưỡng lão.

- Các bệnh trầm trọng về thận, gan, tuyến giáp, ung thư.

- Rối loạn hormon nội tiết.

Triệu chứng, biểu hiện hạ đường huyết

Theo Sức khỏe & đời sống:

Thể nhẹ:

Thường bệnh nhân không chịu được đói, người run, chân tay bủn rủn, vã mồ hôi, chóng mặt, tim đập nhanh, đánh trống ngực, lờ đờ, buồn ngủ.

Trong thực tế, người ta cũng thường gặp những công nhân do làm việc nặng nhọc, căng thẳng nên vào cuối giờ lao động, người mệt mỏi, làm việc kém năng suất, có dấu hiệu của hạ đường huyết thể nhẹ và hay xảy ra tai nạn lao động.

Nếu được uống nước đường hay thức ăn ngọt, các triệu chứng trên sẽ hết.

Thể vừa:

Có trường hợp rối loạn tinh thần, có cơn thao cuồng, sầu uất, ủ rũ, mất phương hướng, đôi khi xuất hiện cơn co giật như động kinh, nhìn đôi, luôn ủ rũ và tính dễ bị kích động.

Có người bị liệt nửa người, nhưng thường chỉ vài phút, vài giờ là khỏi hẳn.

Cũng có trường hợp buồn nôn, đôi khi đau bụng, ngất.

Thể nặng:

Hôn mê xảy ra đột ngột, hôn mê sâu, co cơ hàm hoặc cơn co giật toàn thân, có khi liệt nửa thân. Nhiệt độ giảm. Có trường hợp tự nhiên tỉnh dần trong vài giờ hay vài ngày. Nếu tiêm glucoza thì khỏi nhanh hơn.Có trường hợp tử vong vì trụy tim mạch trong các cơn nặng.

Điều đặc biệt trong chứng hạ đường huyết tự phát là cơn xảy ra lúc đói, rất đúng giờ, giống nhau, hay bị đi bị lại nhiều lần. Nếu lấy máu làm xét nghiệm, thấy đường huyết hạ.

Nhưng nhìn chung, những biểu hiện rõ ràng và dễ nhận thấy được vẫn là mệt đột ngột không giải thích được; đau đầu, chóng mặt lả đi; cảm giác đói cồn cào; vã mồ hôi; tê buồn chân tay; chân có cảm giác nặng; lo lắng bứt rứt; run tay; hồi hộp, tim đập nhanh; có khi buồn nôn và nôn.

Chẩn đoán hạ đường huyết

Xét nghiệm và thăm dò chức năng:

- Nồng độ glucose máu thấp < 2,8 mmol/L (50 mg/dL), khi nồng độ glucose máu thấp < 1,7 mmol/L (30 mg/dL) thì được gọi là hạ đường máu nặng.

Xét nghiệm đường máu mao mạch là một biện pháp sàng lọc nhanh để xác đinh nồng độ glucose máu. Tuy nhiên, hầu hết các loại máy đo đường máu mao mạch thường không thể phát hiện được nồng độ glucose máu < 2,2 mmol/L (40 mg/dL), cho nên vẫn cần phải lấy mẫu máu tĩnh mạch làm xét nghiệm định lượng nồng độ glucose máu.

- Xét nghiệm tìm kiếm các nguyên nhân gây hạ đường máu như nhiễm trùng/nhiễm khuẩn, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, rối loạn chức năng/suy thận, uống rượu, có thai, dùng thuốc (đặc biệt là các thuốc kích thích), các chấn thương kín, suy nhược (có thể làm ăn uống kém hoặc quá liều insulin/thuốc uống hạ đường máu), các bệnh lý nội tiết khác (bệnh Addison, suy giáp, cường giáp, suy tuyến yên).

Bệnh nhân đái tháo đường được điều trị bằng insulin hoặc các thuốc kích thích bài tiết insulin, các tác động bảo vệ nhằm dự phòng hạ đường máu sẽ bắt đầu khi cơ chế tự theo dõi phát hiện nồng độ glucose máu < 3,9 mmol/L (70 mg/dL). Do đó khả năng có hạ đường máu là rất cao ở những bệnh nhân này.

Mặt khác, khả năng có hạ đường máu rất thấp ở những người không có đái tháo đường được điều trị thuốc. Ở những người không bị đái tháo đường, biểu hiện rối loạn hạ đường máu không thể đơn thuần chỉ dựa vào nồng độ glucose máu thấp. Rối loạn hạ đường máu chỉ có thể được chẩn đoán khi có đầy đủ các bằng chứng chứng minh.

Hạ đường máu ở bệnh nhân có đái tháo đường:

Có thể có các triệu chứng lâm sàng của hạ đường máu: triệu chứng kích thích thần kinh và/hoặc thiếu glucose não.

Nồng độ glucose máu thấp < 2,8 mmol/L (50 mg/dL).

Hạ đường máu ở bệnh nhân không bị đái tháo đường:

Phải có đủ 3 tiêu chuẩn chẩn đoán hạ đường máu đã được chứng minh trong nghiên cứu Whipple.

Có triệu chứng lâm sàng của hạ đường máu: kích thích thần kinh, thiếu glucose não.

Nồng độ glucose máu thấp < 2,8 mmol/L (50 mg/dL) tại thời điểm triệu chứng lâm sàng của hạ đường máu xuất hiện.

Các triệu chứng lâm sàng của hạ đường máu cải thiện sau khi bổ sung glucose.

Trà Mi

Nên đọc

Thuốc viên dạng sủi dễ gây mòn răng

Món ăn bài thuốc từ củ ấu

Những điều cần kiêng kỵ khi ăn thịt dê

Những triệu chứng của bệnh hen tim

Theo GDVN