Kỳ quái tục lệ đeo đĩa môi ở bộ tộc châu Phi

 

Tục lệ đeo những chiếc đĩa môi như thế này đã được thực hiện từ hàng thế kỷ trong những cộng đồng dân tộc từ châu Phi tới Nam Mỹ. Hầu hết những người đeo đĩa môi là phụ nữ nhưng ở một số cộng đồng, đàn ông cũng đeo đĩa.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, tục lệ kỳ quặc này cũng dần mai một và tới nay, chỉ còn một nhóm bộ lạc người Ethiopia sống trong thung lũng Omo, phía Tây Nam đất nước còn làm theo thói quen truyền thống này. 

 

 

Dân tộc Mursi là nổi tiếng nhất với những chiếc đĩa môi, thường được đeo bởi phụ nữ từ khi còn là một cô bé. Người Mursi sống trong khu thung lũng Omo, cách thủ đô Addis Ababa của Ethiopia 1.840 km. Theo ước tính, có xấp xỉ 10.000 người thuộc bộ lạc Mursi ở Ethiopia ngày nay. 

 

Để đánh dấu sự thay đổi từ một cô gái thành một người phụ nữ ở tuổi 13, những cô gái Mursi bắt đầu đeo đĩa môi. Đầu tiên, họ rạch ra môt phần ở môi dưới và đeo vào đó một chốt bằng gỗ. Trong vài tuần sau đó, vết thương sẽ lành lại và cái chốt được thay bằng một cái to hơn. Quá trình kéo rộng này cứ tiếp tục với những cái chốt lớn dần lên.

 

 

Khi cái lỗ ở môi dưới đã đủ rộng, cô gái sẽ phải đeo chiếc đĩa gỗ hay đất sét đầu tiên, có đường kính khoảng 4 cm. Trong vòng 1 năm, nhiều chiếc đĩa to dần sẽ được thay thế vào và người phụ nữ được quyền quyết định họ muốn đeo đĩa rộng đến đâu. Chiếc đĩa cuối cùng có thể có đường kính từ 8 đến 20 cm và một số người phụ nữ thậm chí phải đập bớt răng dưới để lấy chỗ cho những chiếc đĩa. 

 

 

Những chiếc đĩa bằng đất sét, được gọi là dhebinya, được làm đơn chiếc và được trang trí nhiều họa tiết khác nhau. Chiếc đĩa cuối cùng mà một người phụ nữ đeo có thể là màu trắng, nhuộm đỏ hoặc đen. Những cô gái chưa chồng sẽ đeo đĩa bằng gỗ gọi là kiyo. 

 

Phụ nữ ở bộ tộc Mursi không nhất thiết lúc nào cũng phải đeo đĩa và những lúc đó bạn sẽ thấy họ càng thêm kỳ quái với phần môi dưới dài thẽo thượt. Những phụ nữ đã có chồng phải đeo đĩa khi phục vụ đồ ăn cho chồng và trong những nghi lễ quan trọng như đám cưới, các trận chiến đấu… 

 

 

Có khá nhiều giả thuyết về việc người Mursi bắt đầu đeo đĩa. Nhiều người cho rằng đĩa càng to thì nhà trai càng mất nhiều tiền lễ cho gia đình cô gái. Người khác lại cho rằng việc đeo đĩa như vậy là một cách cầu chúc người phụ nữ “mắn” hơn trong chuyện sinh con đẻ cái.

Khi người chồng mất đi, chiếc đĩa sẽ bị vứt đi. Chiếc lỗ ở trên môi người phụ nữ được cho là có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của cả bộ tộc: sức khỏe của đàn gia súc, số phận của con cái...

 

Mặc dù rất nhiều du khách, nhiếp ảnh gia từng tới đây chụp ảnh nhưng người dân Mursi vẫn thường xuyên có những thái độ khá hiếu chiến. Ngày nay, họ thường làm thêm những chiếc đĩa đất sét để bán và cũng đòi tiền nếu khách du lịch chụp ảnh.

Một số phụ nữ trẻ ở Mursi bắt đầu không đeo đĩa nữa vì được tiếp xúc với văn minh hiện đại. Tuy nhiên, họ rất khó kiếm chồng ở bộ lạc mình khi không có những chiếc đĩa miệng này.