Chế độ nuôi dưỡng đặc biệt với trẻ sinh non

Thế nào là trẻ sinh non

Trẻ sinh non là các trẻ có tuổi thai dưới 37 tuần tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng đến lúc sinh. Trẻ đủ tháng là các trẻ có tuổi thai từ 37 đến dưới 42 tuần. Từ 42 tuần trở lên là trẻ sinh già tháng. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều bà mẹ không nhớ rõ, do vậy dự đoán sai ngày sinh của mình. Trong trường hợp này để biết được một trẻ sinh non hay không, người ta phải dựa vào các đặc điểm hình thể và sinh lý của trẻ.

Những đặc điểm của trẻ sinh non

Cân nặng lúc sinh dưới 2.500g. Da đỏ, móng tay có nhiều lông tơ, lớp mỡ dưới da phát triển kém, có xu hướng phù nề và xung huyết. Móng tay, móng chân ngắn, mềm và không trùm kín được đầu ngón. Sụn vành tai chưa phát triển nên khi lấy tay ấn vành tai xuống thì nó không tự bật trở lại được v.v...

Trương lực cơ của trẻ sinh non giảm nên trẻ thường ít cử động và nằm ở tư thế duỗi. Trẻ thường thở không đều và có cơn ngừng thở ngắn, dễ bị hạ nhiệt độ, nhất là vào mùa lạnh; Phản xạ mút và bú kém, trẻ thường ngủ nhiều. Khả năng đào thải nước tiểu và muối của thận kém, khả năng miễn dịch, chống nhiễm trùng cũng kém. Ngoài ra trẻ sinh non thường có nhiều nguy cơ như: ngạt khi sinh, nhiễm khuẩn, chảy máu, suy hô hấp, hạ calci, hạ thân nhiệt, vàng da, thiếu máu, hạ đường huyết, viêm ruột hoại tử...

Nuôi dưỡng và chăm sóc

- Cần giữ ấm cho trẻ.  Nếu sờ bàn tay, bàn chân trẻ thấy lạnh nên mang bao tay, mang vớ cho trẻ. Khi trẻ ngủ nên đắp mền. Nhiệt độ trong phòng cần giữ ở mức 28 độ C-30 độ C. Giữ ấm cho trẻ nhất là về mùa đông bằng các biện pháp sau:

• Quấn tã lót cho trẻ đủ ấm, đội mũ, đi tất tay và chân...
• Sưởi ấm phòng ở bằng lò sưởi, đèn hoặc điều hòa nhiệt độ...
• Bế hoặc ủ ấm cho trẻ theo phương pháp Kangaroo: đặt trẻ lên ngực mẹ, da của trẻ tiếp xúc trực tiếp với da ngực mẹ, đầu trẻ gối giữa hai vú mẹ, sau đó mẹ mặc áo, trùm lên trẻ và đắp chăn bên ngoài.

- Cho trẻ ăn sớm trong những giờ đầu sau khi sinh. Tuy nhiên, tùy theo tình trạng của từng trẻ, tùy theo cân nặng và tuổi thai mà cho ăn thích hợp.

• Nếu trẻ sơ sinh non tháng trên 34 tuần, cân nặng ≥ 2300g, đã có phản xạ bú nên tập cho trẻ bú sữa mẹ càng sớm càng tốt và cho nằm với mẹ.
• Nếu trẻ non tháng dưới 32 tuần, không có khả năng bú, phải nặn sữa mẹ cho ăn bằng ống thông dạ dày (8 – 10 lần trong ngày), ống thông tá tràng và có thể vắt sữa mẹ từng giọt vào miệng trẻ. Cần theo dõi lượng sữa trẻ ăn.
• Trẻ quá non, cân nặng dưới 1500g được bác sĩ cho truyền dung dịch glucose có thêm chất điện giải. Điều này sẽ giảm dần và thay thế bằng đường tiêu hóa.

- Tìm các dấu hiệu chứng tỏ trẻ đói. Trẻ sinh non thường không khóc, khi đói trẻ thường cử động nhiều, không nằm yên. Sau 4 đến 5 giờ bú nếu trẻ vẫn còn ngủ, nên đánh thức trẻ dậy để cho trẻ bú.

Khi xuất viện, mỗi trẻ non tháng có thể bú từ 40 đến 60ml sữa mỗi 3 đến 4 giờ. Nếu trẻ còn đói, có thể tăng lượng sữa thêm

- Cách tính tổng lượng sữa và dịch:

• Ngày đầu tiên cho uống 60ml/kg/ngày.
• Sau đó mỗi ngày cho uống 120ml/kg cho đến khi đạt tới 150ml/kg.
• Chia tổng số lượng sữa này thành 8 - 12 bữa, mỗi bữa cách nhau 2 - 3 giờ.
• Nếu trẻ có biểu hiện đói có thể cho tới 200ml/kg/ngày.
• Tiếp tục cho ăn theo chế độ trên cho đến khi trẻ ăn được bằng thìa và cốc hoặc bú mẹ đầy đủ.

- Khi trẻ sinh non khóc thường xuyên:

• Xem trẻ có bị ướt, bị đói không?
• Chú ý xem trẻ có bị bệnh không? (sốt, tiêu chảy, màu da tái…).
• Trẻ sinh non dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp. Những dấu hiệu cho biết trẻ bệnh là: Trẻ thay đổi kiểu thở, thở bất thường; Sốt.

- Trẻ sinh non ngưng thở khi đang bú. Khi trẻ sinh non mút, trẻ có thể không thở hoặc không nuốt nhịp nhàng. Chú ý xem trẻ có dấu hiệu xanh tái quanh miệng hay không. Nếu có:

• Phải ngưng cho bú.
• Cho trẻ ngồi vào trong lòng. Vỗ lưng cho trẻ thở. Tạm ngưng bú cho trẻ ợ.
• Mang trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.