Đái dầm - những điều cần biết?

Đái dầm là từ chỉ cho bé đã thôi nôi, được 2-3 tuổi hay lớn hơn mà sáng ngủ dậy thì quần "ướt nhẹp" chứ không "khô rơm" như các bé cùng tuổi. Nếu dù thức hay ngủ mà bé cứ tiểu "thoải mái", không biết nín thì không phải đái dầm mà là "tiểu không kiểm soát". Đây là bệnh bàng quang thần kinh, bé cần được đưa đi khám tại khoa tiết niệu, để được điều trị thích hợp.


Đái dầm là gì?


Đái dầm là chứng bé tiểu không tự chủ lúc ngủ, còn thức thì bé biết tự kéo quần khi muốn tiểu hay ít nhất biết kêu bố mẹ, anh chị cởi quần giúp. Trong trường hợp nếu quần bé cứ luôn ẩm ẩm khai khai, nhưng bé vẫn đi tiểu bình thường, và biết nín tiểu, không để lúc ngủ nước tiểu "xè" ra ào ào, thì đó là bệnh "rò nước tiểu bẩm sinh". Bệnh này thường do bé có tới hai thận cùng một bên (một thận ở trên và một thận ở ngay sát dưới) hay vì chỉ có một thận mà thôi. Nước tiểu từ thận trên theo ống nước tiểu (niệu quản) thay vì chảy xuống hết bàng quang thì lại hay "đi tắt" thẳng ra cửa mình (bệnh đa số hay gặp ở các em gái). Bé cần phải mổ, chuyển ống nước tiểu lạc chỗ này vào bàng quang thì mới trở nên khô được.


Bệnh được chia làm hai nhóm: đái dầm nguyên phát tức là bé bị đái dầm từ lúc nhỏ, còn đái dầm thứ phát là bé có một thời gian không bị đái dầm, rồi bỗng nhiên bị đái dầm. Loại đái dầm thứ phát ít gặp hơn, và thường xảy ra khi bé bị viêm bàng quang, cho nên điều trị hết viêm bàng quang thì bệnh cũng hết. Còn đái dầm nguyên phát thì phức tạp hơn, và sẽ được đề cập kỹ dưới đây.

Vì sao bé bị đái dầm?


Động tác đi tiểu được điều khiển bởi hệ thần kinh. ở trẻ mới sinh thì đi tiểu là một động tác phản xạ; khi bàng quang cǎng thì hệ thần kinh sẽ phát lệnh làm co bóp bàng quang, và bé sẽ đi tiểu. Bé càng lớn thì bàng quang và hệ thần kinh càng phát triển nên sau một tuổi, đa số bé biết nín đi tiểu lúc thức, biết gọi mẹ khi muốn tiểu, nhưng ban đêm lúc ngủ thì không nín được. Dần dần, sau ba tuổi, thì đa số bé biết nín tiểu khi ngủ. Tuy nhiên, ở một số trẻ, hệ thần kinh bàng quang phát triển hơi chậm nên vẫn còn 10% trẻ em 5 tuổi bị đái dầm và 1% trẻ em 15 tuổi vẫn còn bị đái dầm.


Đái dầm có thể có di truyền mà cũng có thể không. Người ta chỉ biết là có khoảng 65% trẻ em bị đái dầm có cha mẹ cũng đã từng bị đái dầm.


Trước đây, đái dầm thường được nghĩ là do rối loạn tâm lý gây ra; tuy nhiên gần đây các nhà khảo sát y học đã chứng minh ngược lại; bé bị rối loạn tâm lý vì bị đái dầm chứ không phải rối loạn tâm lý gây ra đái dầm. Chỉ riêng chuyện cứ bị ướt quần khi ngủ cũng đủ làm bé "mặc cảm" lắm rồi, huống chi còn bị cha mẹ, cô giáo mắng mỏ, bạn bè anh chị trêu cười, nên bé bị ức chế là điều dễ hiểu.

Làm gì khi bé bị đái dầm?


Nếu trẻ dưới 5 tuổi, thì không cần làm gì cả. Đừng mất công mang bé đến bệnh viện để xếp hàng chờ khám nếu bé là đái dầm nguyên phát. Không nên rầy la, chọc ghẹo hay dọa nạt bé. Nên tránh cho bé uống nước nhiều trước khi đi ngủ, chịu khó đánh thức bé dậy đi tiểu lúc cha mẹ sắp đi ngủ. Rồi mọi chuyện sẽ ổn thỏa.


Nếu bé đã 5 tuổi rồi mà vẫn còn bị đái dầm thì hãy đem bé đến bệnh viện để bé được khám và làm các xét nghiệm cần thiết như thử nước tiểu, siêu âm, chụp hình thận...


Một số thuốc có thể giúp cho việc điều trị hiệu quả hơn như oxybutinin, desmopressin dạng xịt mũi... liều lượng và cách dùng nhất thiết phải do bác sĩ quy định. Nên tránh tự cho bé uống thuốc vì các thuốc trên thường có những tác dụng phụ đi kèm, nguy hiểm.


ở nước ngoài, có bán "máy đánh thức" giúp bé mau hết bị đái dầm. Khi chỉ có một vài giọt nước tiểu phóng ra ngoài, máy sẽ nhận biết và reo to lên, đánh thức bé dậy, bé sẽ nín tiểu ngay lập tức, không bị đái dầm.