Sốc phản vệ: Nguyên nhân, triệu chứng

Trang tin điện tử BV Bạch Mai cho biết, ở một số nước, tỷ lệ sốc phản vệ (SPV) hàng năm là 0,005%. Ở nước ta, theo GS. Nguyễn Năng An, Chủ tịch Hội Dị ứng miễn dịch lâm sàng, có khoảng 8,5% dân số từng bị dị ứng thuốc, trong số này có 10% bị SPV, như thế chỉ riêng do thuốc đã 0,85%. Ngoài ra còn có thể do ăn (tôm, cua, cá, đậu phộng, dứa, trứng), tiếp xúc với vật lạ (bị ong kiến đốt, chất silicon lỏng trong phẫu thuật thẩm mỹ); tính gộp lại, tỷ lệ SPV khá cao.

Bản chất SPV là hiện tượng dị ứng rất nặng, là xung đột giữa kháng nguyên và kháng thể với sự giải phóng histamin từ dưỡng bào và bạch cầu ưa base, được chia thành 4 giai đoạn: dấu hiệu da niêm mạc, dấu hiệu tim mạch vừa phải, sốc co thắt phế quản, ngưng tim ngưng thở.

Trong truyền dịch hay tiêm thuốc, SPV thường chuyển rất nhanh vào giai đoạn 3 nếu không cấp cứu kịp thời, sẽ chuyển ngay sang giai đoạn 4, chuyển sang SPV thì hai (SPV chậm ở thì 2) gây tử vong. Yêu cầu cấp cứu SPV là phải đối kháng chống lại hiệu quả và kịp thời các triệu chứng có hại do histamin gây ra.

Nguyên nhân gây sốc phản vệ

Theo Sức khỏe & đời sống, hệ miễn dịch sản xuất kháng thể bảo vệ chống lại các chất lạ. Điều này là tốt khi có vật lạ có hại (như vi khuẩn hoặc virus nhất định). Nhưng hệ miễn dịch của một số người phản ứng thái quá với các chất mà không gây ra phản ứng dị ứng. Khi điều này xảy ra, hệ miễn dịch gây ra một chuỗi phản ứng hóa học, dẫn đến triệu chứng dị ứng.

Thông thường, các triệu chứng dị ứng không đe dọa tính mạng. Nhưng một số người có một phản ứng dị ứng nặng có thể dẫn đến sốc phản vệ. Thậm chí nếu đã có một phản ứng dị ứng nhẹ trong quá khứ, vẫn có nguy cơ sốc phản vệ trong tương lai.

Một số các chất gây dị ứng có thể gây ra sốc phản vệ, tùy thuộc vào những gì bị dị ứng.

Gây ra sốc phản vệ thường gặp bao gồm:

- Một số thuốc, đặc biệt là penicillin.

- Thực phẩm, chẳng hạn như đậu phộng, hạt cây (quả óc chó, quả hồ đào), cá, tôm, cua, sò, hến, sữa và trứng.

- Côn trùng đốt, ong vàng, ong bắp cày và kiến lửa.Nguyên nhân ít gặp hơn là sốc phản vệ bao gồm:

- Latex.

- Thuốc giãn cơ được sử dụng trong khi gây mê toàn thân.

- Tập thể dục.Sốc phản vệ gây ra bởi tập thể dục khác nhau từ người này sang người khác. Trong một số người, hoạt động aerobic, chẳng hạn như chạy bộ, gây ra sốc phản vệ. Ở những người khác, ít hoạt động thể chất cường độ cao, chẳng hạn như đi bộ, có thể kích hoạt một phản ứng. Ăn những thực phẩm nhất định trước khi tập thể dục hoặc tập thể dục khi thời tiết nóng, lạnh hoặc ẩm ướt cũng cũng liên quan đến sốc phản vệ ở một số người. Nói chuyện với bác sĩ về biện pháp phòng ngừa và nên áp dụng khi thực hiện.

Triệu chứng sốc phản vệ đôi khi gây ra bởi aspirin, các kháng viêm không steroid như ibuprofen (Advil, Motrin, những loại khác) và naproxen sodium (Aleve, Midol) và cản quang tĩnh mạch được sử dụng trong một số hình ảnh Xquang. Mặc dù tương tự như sốc phản vệ do dị ứng, loại phản ứng này không được kích hoạt bởi các kháng thể dị ứng.

Nếu không biết nguyên nhân gây nên dị ứng tấn công, bác sĩ có thể làm các xét nghiệm để cố gắng xác định các chất gây dị ứng. Trong một số trường hợp, nguyên nhân gây ra sốc phản vệ không bao giờ được xác định. Điều này được gọi là sốc phản vệ tự phát.

Các yếu tố nguy cơ gây sốc phản vệ

Tiền sử cá nhân có sốc phản vệ. Nếu đã phản ứng phản vệ trải nghiệm một lần, nguy cơ có phản ứng nghiêm trọng này tăng lên. Phản ứng trong tương lai có thể nghiêm trọng hơn so với phản ứng đầu tiên.

Dị ứng hoặc hen suyễn. Những người có bệnh hoặc có nguy cơ gia tăng có sốc phản vệ.

Tiền sử gia đình. Nếu có các thành viên gia đình đã từng bị sốc phản vệ, nguy cơ phát triển loại hình này của sốc phản vệ là cao hơn so với ở những người không có tiền sử gia đình.

Triệu chứng, biểu hiện của sốc phản vệ

Giãn mạch

- Tăng tính thấm thành mạch

- Co thắt phế quản

- Phù nề đường hô hấp

- Trụy mạch do giảm đột ngột huyết áp trung bình và cung lượng tim

Tùy theo độ nặng, các phản ứng phản vệ được phân độ:

Độ 1: sốt, đỏ da toàn thân, nổi mề đay.

Độ 2: Buồn nôn, nhịp tim nhanh, tụt huyết áp, khó thở

Độ 3: Sốc, co thắt phế quản.

Độ 4: Ngừng tim, ngưng thở.

Các triệu chứng trên xuất hiện đột ngột trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với chất lạ, < 5 phút nếu tiêm tĩnh mạch, từ 5-20 phút nếu tiêm bắp, 30 phút nếu qua đường uống.

Sau khi đã điều trị giai đoạn đầu, bệnh nhân có nguy cơ bị tái phát. Hiện tượng hai pha xảy ra trong 3-20% bệnh nhân. Do phóng thích chất trung gian thì 2, thường xảy ra 4-8 giờ sau khi tiếp xúc chất lạ và biểu hiện lâm sàng 3-4 giờ sau khi các biểu hiện lâm sàng đầu tiên biến mất.

Xét nghiệm không giúp chẩn đoán xác định. Đo lượng histamin tăng trong vòng 5-30 phút sau phản ứng và thường giảm khi đến bệnh viện. Tryptase là protease có vai trò không rõ trong phản vệ, chỉ có trong hạt của đại bào, xuất hiện khi đại bào mất hạt. Tryptase cao vài giờ sau, dùng chẩn đoán xác định là phản vệ.

Trà Mi

Nên đọc

Không nên lạm dụng đồ ăn nhanh

Cách phòng ngừa bệnh tim hiệu quả

Bệnh gì gây chóng váng, chóng mặt?

Thuốc điều trị nấm lưỡi cho trẻ em

Theo GDVN