Tác dụng chữa bệnh của cây dứa dại

Được Đông y ghi nhận là một trong những loại thảo dược có tác dụng trị bệnh hiệu quả, dứa dại ngày càng được nhiều người biết đến và bổ sung vào “tủ thuốc” gia đình, giúp chữa trị từ những bệnh nhỏ nhặt như cảm ho đến nặng hơn như viêm gan.

Dứa dại hay còn gọi với các tên khác là dứa gai, dứa gỗ. Tên khoa học của loại dứa này là Pandanus tectorius Sol. Dứa dại thường phân bố trên các bãi ẩm có cát, trong các rú bụi ven biển, dọc bờ ngòi nước mặn; rừng ngập mặn. Ở đất liền thì thường phân bố ở vĩ độ thấp, dọc theo các sông. Ở nước ta, chúng mọc phổ biến từ Kiên Giang, Đồng Nai đến Bình Thuận, Khánh Hòa ra tận Quảng Nam – Đà Nẵng, Hòa Bình, Quảng Ninh. Khách du lịch khi tham quan Yên Tử, Hương Tích… thường được mời mua dứa dại khô về làm thuốc. Đặc biệt tại đảo Phú Quí (Bình Thuận) dứa dại có quả rất lớn được chế biến thành đặc sản trà dứa dại được đánh giá có chất lượng tốt, có thể phòng và tránh được nhiều chứng bệnh.

Về hình thức, dứa dại có thân cây nhỏ, phân nhánh ở ngọn, cao từ 2-4m với rất nhiều rễ phụ mọc thòng xuống đất. Ở các nhánh cây có lá mọc ra, lá dài từ 1-2m, trên gân chính và 2 bên mép lá có gai nhọn. Ở ngọn cây là bông mo đực mọc thõng xuống với những mo màu trắng, rời nhau. Bông mo cái đơn độc, gồm rất nhiều lá noãn, hoa rất thơm. Cụm quả tạo thành một khối hình trứng dài 16-22m, có cuống màu da cam, gồm những quả hạch có góc, xẻ thành nhiều ô. Ra hoa quả vào mùa hè. Ở dứa dại hầu như có thể sử dụng tất cả các bộ phận của nó từ rễ, lá đến hoa, quả.

Công dụng từ các bộ phận của dứa dại

Rễ có vị ngọt, có công dụng làm ra mồ hôi, giải nhiệt, chữa các chứng bệnh như cảm mạo, sốt dịch, viêm gan, viêm thận, viêm đường tiết niệu, phù thũng, đau mắt đỏ, thương tổn do chấn thương. Đối với rễ nên dùng rễ chưa bám đất tốt hơn là rễ ở dưới đất, đem về thái mỏng, phơi hay sấy khô dùng dần.

Một số bài thuốc cho bạn

1. Bài thuốc đối với rễ dứa dại:

+ Dùng 30-40g rễ dứa dại kết hợp với 20-30g cỏ xước cùng 20-30g cỏ lưỡi mèo đem sắc uống có tác dụng chữa phù thũng, cổ trướng.

+ Rễ dứa dại tươi đem giã nát đắp vào vết thương có tác dụng lành vết thương, chống viêm nhiễm.

+ Lấy 20-30g rễ đem sao thơm, sắc lấy nước, chia 2 lần uống trong ngày sẽ chữa được chứng đau đầu, mất ngủ.

+ Lấy 12-20g rễ dứa dại, 10-12g hạt quả chuối hột, 10-12g rễ cỏ tranh, 8-10g bông mã đề, 15-20g kim tiền thảo (lá đồng tiền hay gọi lá mắt trâu), 10-12g rễ cây lau, 10-12g củ cỏ ống sắc lấy nước, chia làm 2-3 lần trong ngày, uống vào trước bữa ăn, mỗi lần khoảng 100-150ml có tác dụng chữa sỏi thận, tiết niệu.

Từng bộ phận của cây dứa dại đều có thể thành bài thuốc trị bệnh (Ảnh minh họa)

+ Đem 30-60g rễ dứa dại, 150-200g thịt heo nạc nấu canh ăn ngày một lần, một tuần ăn 3-4 lần. Kết hợp hàng ngày cùng với 30-60g rau dừa nước khô, 12-16g rau má, 10-12g bông mã đề, 12-16g bồ công anh sắc với nước uống vào trước bữa ăn ngày 2 lần, mỗi lần 150ml sẽ giúp trị viêm thận phù thủng.

+ Ăn uống kém sau sinh: 15-20g rễ dứa dại, 7 miếng vỏ cây chòi mòi cỡ 4cm x 6cm sắc lấy nước uống ngày 2 lần vào trước bữa ăn, mỗi lần khoảng 100ml sẽ giúp phụ nữ sau sinh chữa khỏi chứng ăn uống kém.

Lá non có vị ngọt, tính hàn, có công dụng tán nhiệt độc, lương huyết, cầm máu, sinh cơ; được dùng để chữa các chứng bệnh như sởi, ban chẩn, nhọt độc, chảy máu chân răng…

2. Bài thuốc đối với lá dứa dại:

+ Dùng đọt non dứa dại và đậu tương giã nát, đắp vào chỗ bị thương sẽ chữa viêm loét, nhất là viêm loét cẳng chân kinh niên.

+ Dùng 2 lạng đọt non, 1 lạng xích tiểu, 3 con đăng tâm thảo, 15 búp tre đem sắc uống sẽ giúp thanh tâm giải nhiệt, chữa bồn chồn, tay chân vật vã không yên.

+ Đem 15-20g đọt non sắc uống sẽ chữa đái gắt, đái buốt, đái ra máu.

Hoa có vị ngọt, tính hàn, có công dụng thanh nhiệt, lợi thủy, trừ thấp nhiệt, chỉ nhiệt tả, được dùng để chữa các chứng bệnh như sán khí (thoát vị bẹn hoặc thoát vị bìu, đau từ bìu lan lên bụng dưới), đối khẩu sang (nhọt mọc ở gáy chỗ ngang với miệng), cảm mạo…

3. Bài thuốc đối với hoa dứa dại:

+ Dùng hoa dứa dại 4-12g sắc uống chữa được bệnh ho cảm mạo.

Quả có công dụng bổ tỳ vị, cố nguyên khí, điều hòa âm dương, làm mạnh tinh thần, ích huyết, tiêu đàm, giải ngộ độc rượu, làm nhẹ đầu, sáng mắt, khai tâm, ích trí… Quả cũng có tác dụng chữa nhiều chứng bệnh như sán khí, tiểu tiện bất lợi, đái đường, lỵ, trúng nắng, mắt mờ, mắt hoa…

Dứa dại là bài thuốc chữa được rất nhiều bệnh (Ảnh minh họa)

4. Bài thuốc đối với quả dứa dại:

+ Dùng quả dứa dại 30-60g sắc uống chữa bệnh lỵ.

+ Lấy quả dứa dại ngâm mật ong uống liền trong một tháng có tác dụng chữa chứng mờ mắt, nhặm mắt.

+ Đem hoa hoặc quả sắc uống sẽ chữa được say nắng.

+ Dùng 20-30g quả dứa dại, 20-30g lá quao nước, 12-20g lá cây ô rô sắc lấy nước uống ngày 2 lần, mỗi lần chừng 150ml vào trước bữa ăn có tác dụng trị viêm gan, xơ gan cổ trướng.

+ Đối với người bị chứng viêm tinh hoàn thì lấy 30-60g hạt quả dứa dại, 30g lá tử tô, 30g lá quất hồng bì nấu kỹ lấy nước để còn ấm rửa hàng ngày.

Mới đây nhóm các nhà khoa học thuộc Trung tâm nghiên cứu cấp cao (CINVESTAV) đã phát hiện một loại chất có trong cây dứa dại (Agave) có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh béo phì, tiểu đường, loãng xương và một số chứng bệnh thông thường khác.

Cẩn thận khi sử dụng

Phải thừa nhận rằng trong dân gian, quả dứa dại có tác dụng chữa bệnh gan nhưng chỉ chữa được một số loại viêm gan, một vài thể nhất định, chứ không phải bất cứ thể viêm gan nào cũng có thể dùng vị thuốc nam này. Hơn nữa, nó cũng chỉ có tác dụng chữa viêm gan cấp, mới bị và một số ít thể viêm gan mãn. Và việc sử dụng phải có sự hướng dẫn từ các thầy thuốc, nếu dùng tùy tiện khi chữa viêm gan thì cực kỳ nguy hiểm bởi ở quả dứa dại có lớp phấn trắng rất độc, nếu không bào chế đúng cách, ăn phải trong thời gian dài có thể gây ra ngộ độc, suy thận. Vì vậy, người dùng phải lưu ý điều này. Hiện nay trên thị trường đã có sản phẩm trà dứa dại được chế biến theo công nghệ hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của Bộ Y tế là một lựa chọn tốt cho người sử dụng.

Theo đông y, lá dứa dại có vị đắng cay, thơm, có tác dụng sát khuẩn, hạ nhiệt làm long đờm, lợi niệu. Rễ dứa dại được sử dụng làm thuốc nhiều hơn, có vị ngọt nhạt, tính mát, công hiệu lương huyết, lợi tiểu, tiêu độc, trừ đàm, phát hãn (ra mồ hôi), nên dùng trị cảm mạo, phát sốt, viêm thận, thủy thũng, viêm đường tiết niệu, viêm gan, xơ gan cổ trướng, viêm kết mạc mắt. Ngoài ra còn dùng quả dứa dại trị lỵ, ho, hạt quả trị viêm tinh hoàn hay trĩ…

Sau đây là những phương thuốc trị bệnh chứng từ cây dứa dại:

- Chữa đau đầu mất ngủ: Rễ dứa dại 20 - 30 g, sao thơm, sắc lấy nước, chia 2 lần uống trong ngày.

- Chữa tiểu buốt, đái ít: Rễ dứa dại 20 - 30 g, rễ dứa gai 20 - 30 g, sắc lấy nước chia 2 lần uống trong ngày.

- Chữa sỏi thận, tiết niệu: Rễ dứa dại hoặc dứa quả dại 12 - 20 g, hạt quả chuối hột 10 - 12 g, rễ cỏ tranh 10 - 12 g, bông mã đề 8 - 10 g, kim tiền thảo (lá đồng tiền hay gọi lá mắt trâu) 15 - 20 g, rễ cây lau 10 - 12 g, củ cỏ ống 10 - 12 g. Sắc lấy nước uống làm 2 - 3 lần trong ngày vào trước bữa ăn, mỗi lần khoảng 100 - 150 ml.

- Chữa viêm thận phù thũng: Rễ dứa dại 30 - 60 g, thịt lợn nạc 150 - 200 g. Nấu thành canh ăn ngày một lần, một tuần ăn 3 - 4 lần. Kết hợp hằng ngày dùng rau dừa nước khô (Du long thái) 30 - 60 g, rau má 12 - 16 g, bông mã đề 10 - 12 g, bồ công anh 12 - 16 g, sắc với nước uống vào trước bữa ăn ngày 2 lần, mỗi lần 150 ml.

- Trị viêm gan, xơ gan cổ chướng: Rễ dứa dại hoặc quả dứa dại 20 - 30 g, lá quao nước 20 - 30 g, lá cây ô rô 12 - 20 g, sắc lấy nước thuốc uống ngày 2 lần.

- Chữa chứng viêm tinh hoàn: Lấy hạt quả dứa dại 30 - 60 g, lá tử tô 30 g, lá quất hồng bì 30 g, nấu kỹ lấy nước để còn ấm rửa hằng ngày.

- Ăn uống kém sau sinh: Rễ dứa dại 15 - 20 g, vỏ cây chòi mòi (cây thuộc họ thầu dầu) 7 miếng cỡ 4x6 cm, sắc lấy nước uống ngày 2 lần vào trước bữa ăn, mỗi lần khoảng 100 ml.

Thuốc từ cây dứa