Trò Trám - lễ hội của sự sinh sôi, nảy nở
(Giúp bạn)Trong kho tàng lễ hội Việt Nam có một loại hình lễ hội liên quan đến tín ngưỡng phồn thực, mà tiêu biểu là lễ hội Trò Trám (lễ linh tinh tình phộc) ở Tứ Xã, Lâm Thao, Phú Thọ.
- 1
Thời gian, không gian và trình tự lễ hội
Như hẹn lại lên, cứ vào tháng Giêng hàng năm, già trẻ, gái trai và khách thập phương lại về xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ để tham dự lễ hội phồn thực lớn nhất Việt Nam - lễ hội Trò Trám với trò "linh tinh tình phộc". Tuy nhiên, trước đó một tháng, người dân Tứ Xã đã náo nức chuẩn bị mọi thứ để lễ hội diễn ra thật chu đáo.
Đến 11 tháng Giêng thì lễ hội chính thức diễn ra với các nghi lễ linh thiêng và phần hội mang đậm dấu ấn của nền văn hóa lúa nước. Mở đầu lễ hội là trò diễn “tứ dân chi nghiệp”. Đây là phần vui nhộn nhất của lễ hội với các trò diễn mang tính hài hước, mua vui, rất gần với sinh hoạt đời thường. Màn diễn “Tứ dân chi nghiệp” còn có tên gọi khác là "Bách nghệ khôi hài" là màn kịch dân gian vui nhộn khắc họa 4 nghề chính trong đời sống (sỹ, nông, công, thương) do chính những người nông dân tham gia trình diễn các vai: thợ cày, thợ cấy, thợ mộc, người chăn tằm, dệt vải, thầy đồ, thầy thuốc, thầy cúng, người đi buôn, đi câu, bắt cá… với những động tác, ngôn ngữ gây cười cho người xem. “Bách nghệ khôi hài” là ngày hội tự do, do vậy có những màn hoạt cảnh, mang nhiều yếu tố của sân khấu dân gian được cách điệu hóa, khôi hài, cười đến chảy nước mắt.
Sau trò tứ dân là đến lễ mật, và lễ rước lúa thần.
- 2
Lễ mật và trò "linh tinh tình phộc" - linh hồn của lễ hội Trò Trám
Lễ Mật được thực hiện vào nửa đêm ngày 11, rạng sáng ngày 12 tháng Giêng tại miếu Trò với ước muốn cầu cho người an vậ thịnh, cây cối bốn mùa sinh sôi, nảy nở.
Sau lễ tế (bắt đầu vào lúc 23 giờ) do các cụ cao tuổi trong làng thực hiện đến đúng 0 giờ, cụ chủ lễ thắp hương và rước Nõ – Nường (Nõ là chiếc dùi gỗ hình dương tính – Nường là chiêc mui rùa hình âm tính) từ trên ban thờ đưa Nõ cho người nam ở trần chít khăn và Nường cho người nữ mặc yếm thắm. Lúc này, mọi đèn, nến đều được tắt hết. Khi cụ chủ lễ xin âm dương và hô “Linh tinh tình phộc” thì đôi nam nữ dướn người lên, giơ cao dùi gỗ và mui rùa, miệng hát “bên ấy có nứng cùng chăng, bên này lủng lẳng như giằng cối xay” rồi chọc nhanh vào nhau cho khớp. Nghi lễ này diễn ra 3 lần theo hiệu lệnh và theo quan niệm của người xưa, nếu cả 3 lần chọc trúng vào nhau thì năm đó sẽ mưa thuận, gió hòa, làm ăn tươi tốt, cuộc sống ấm no…
Từ khóa bài viết: Trò Trám - lễ hội của sự sinh sôi, nảy nở, lễ hội , trò trám , phú thọ , tứ xã , nõ nường , linh tinh tình phộc