Festa della Bruna hay Lễ hội Đức mẹ tóc nâu là lễ hội chính của thị trấn Matera, miền Nam nước Ý, được tổ chức vào cuối tháng 6, đầu tháng 7 hàng năm. Vào dịp lễ hội, cả nghìn người dân địa phương ùa ra phố tổ chức lễ hội tưng bừng với ánh đèn màu rực rỡ, những phiên chợ họp thâu đêm suốt sáng, âm nhạc và các lễ diễu hành lớn.
Có lẽ bạn sẽ hỏi vì sao lại là “Đức Mẹ tóc nâu”. Người ta cho rằng cái tên này được nhấn mạnh như vậy để ám chỉ chính xác bức tượng được bày trong nhà thờ, với hình ảnh Đức Mẹ có mái tóc nâu.
Ngày lễ chính của Festa della Bruna là ngày 2 tháng 7. Từ lúc đêm khuya, người dân đã tập trung tại nhà thờ lớn San Francesco để thực hiện lễ rước tượng Đức mẹ Maria tóc nâu. Đức mẹ được rước trên một chiếc xe ngựa kết hoa, còn được gọi là cỗ xe khải hoàn làm từ giấy bồi, theo sau là những chàng trai trong trang phục hiệp sĩ trên lưng ngựa và những đoàn người diễu hành.
Điểm đặc biệt là những người này diễu hành rất chậm, và thi thoảng lại dừng lại. Người dân Matera cho rằng sự chậm rãi này là cơ hội tốt để thực sự tận hưởng bầu không khí lễ hội cả năm mới có một lần, lôi kéo thêm nhiều người tham gia diễu hành và để mọi người có cơ hội ngắm kỹ chiếc xe ngựa lộng lẫy.
Đoàn người, ngựa đi đến trung tâm thị trấn, quảng trường Vittorio Veneto, dừng lại một chút để cầu nguyện, cầu mong Đức Mẹ che chở. Chiếc xe ngựa quay ba vòng rồi bức tượng thần thánh được hạ xuống, rước vào bên trong nhà thờ.
Chiếc xe ngựa, lúc này đã không còn thần thánh nữa. Một miếng giấy bồi được xé ra, đưa cho người đánh xe ngựa như một phần thưởng cho công trạng của anh ta. Cuối cùng, hết sức bất ngờ, những người tham gia lễ hội sẽ phá hủy chiếc xe. Mỗi người mang về một mảnh giấy bồi vì họ cho rằng mảnh giấy này sẽ mang lại may mắn.
Có 3 truyền thuyết được kể lại về sự ra đời của lễ hội này.
Truyền thuyết đầu tiên kể về một cô gái lạ, muốn đến thành phố Matera để làm việc. Cô gái đã xin đi nhờ một người đàn ông tốt bụng trên chiếc xe ngựa của ông ta. Người đàn ông, sau khi đưa cô gái đến cổng thành phố, ở gần nhà thờ Piccianello đã nhìn thấy cô gái biến thành bức tượng. Đó chính là Đức Mẹ Maria. Trước khi hóa đá, Đức Mẹ đã chào người nông dân và nói: “Mỗi năm, ta muốn vào thành phố này trên một chiếc xe ngựa trang trí đầy hoa”.
Truyền thuyết thử hai giải thích vì sao họ lại phá hủy chiếc xe ngựa khải hoàn. Câu chuyện kể về một cuộc tấn công của những kẻ lạ mặt vào thành phố. Những người dân Materani, vì muốn tránh khỏi nguy cơ biểu tượng tôn giáo của họ bị phá hủy dưới tay kẻ thù đã tự tay hủy đi chiếc xe ngựa này.
Truyền thuyết thứ ba kể về một vị bá tước mang tên Tramontano, một quý tộc của đất Matera, đã dùng chiếc xe ngựa của mình làm chiếc xe rước đức mẹ Maria della Bruna đầu tiên và hứa với nhân dân Matera sẽ hiến tặng lễ hội mỗi năm một chiếc xe ngựa. Để ép vị bá tước phải thực hiện đúng lời hứa của mình, người dân Matera đã phá hủy chiếc xe đầu tiên khi thấy Tramontano định nuốt lời.
Màn cuối cùng của lễ hội là bắn pháo hoa tưng bừng, rực rỡ, kết hợp với ca nhạc và vũ hội.