Vũ điệu xòe của người Thái

Khi nói tới các vũ điệu Thái không mấy ai không hình dung hình ảnh các cô gái Thái đẹp, trong trang phục hoàn chỉnh, thanh thoát, mềm mại, cuốn hút bởi các điệu múa mang tên gọi rất dân dã là “xe”, rồi sau đó được chuyển âm thành “xòe”. Múa xòe đã trở thành biểu trưng văn hóa cụ thể, đậm đà bản sắc dân tộc Thái. Múa xòe là nét đẹp hiển nhiên mang tính truyền thống đối với nghệ thuật trình diễn của người Thái, là đặc sản nghệ thuật và trở thành biểu tượng văn hóa vùng Tây Bắc.

Nghệ thuật múa xòe của dân tộc Thái trong quá trình lưu hành và phát triển  nó được phân thành hai cấp độ. Đó là xòe vòng - hình thức múa tập thể dân dã; và xòe điệu - hìmh thức múa mang tính chất biểu diễn (hay còn gọi là múa phong cách), mà đặc điểm là phô diễn tối đa vẻ đẹp uyển chuyển, đầy sức gợi cảm của người con gái Thái.

Xòe vòng thường được tổ chức múa tập thể, mang tính cộng đồng cao, có thể múa xung quanh đống lửa sáng hoặc quanh chum rượu cần với sự tham gia đông đảo của già trẻ, gái trai; trong tiếng chiêng, tiếng trống rộn ràng, thậm chí còn có cả tiếng khua “đuống” phụ họa theo. Xòe vòng nếu đông người tham gia có thể chia thành hai vòng, vòng trong và vòng ngoài xòe ngược chiều nhau, góp phần tạo nên sự sôi nổi, cuốn hút, mời gọi.

Còn xòe điệu, theo thống kê thì có khoảng 32 điệu, quá trình biểu diễn thường do các cô thanh nữ trình diễn trong tiếng đàn tính tẩu của một hoặc hai chàng trai. Xòe điệu gồm những bài xòe hay như: Xòe hoa,  xòe cúp (xòe nón), xòe khăn, xòe vi (xòe quạt), … Các động tác xòe điệu thường giàu chất nghệ thuật, nhẹ nhàng, tinh tế, thanh thoát, uyển chuyển và gợi cảm.

Bên cạnh xòe vòng và xòe điệu còn có hình thức xòe khá phổ biến nữa, đó là “xe mạy” (múa sạp). Múa sạp cũng là điệu múa vui nhộn, mang tính tập thể cao, chính vì thế mà múa sạp được nhiều dân tộc anh em trên đất nước Việt nam biết đến, thường được sử dụng để phục vụ cho những lễ hội mang tính chất vui chơi tập thể và biểu hiện tinh thần đoàn kết cộng đồng cao.