Don- Một món ngon của Quảng Ngãi

         Từ bao đời nay người dân Quảng Ngãi đã biết tận dụng những sản vật sẵn có ở địa phương để chế biến những món ăn độc đáo. Các món đặc sản này bình dị nhưng đậm đà phong vị quê hương, ngon miệng và giàu chất bổ dưỡng. Don là một trong những món ăn rất độc đáo của Quảng Ngãi, đáp ứng các tiêu chí ẩm thực hiện đai: mát, bổ, rẻ tiền và hấp dẫn.

         Don vốn là một món ăn đặc sản thuộc vào loại "điển hình" của Quảng Ngãi. Đến vùng đất này, dù có bận đến mấy thì bạn cũng phải thưởng thức qua món don thì mới biết rằng tại sao don lại nổi tiếng như vậy. Dù có gần như khắp nơi trên đất Quảng Ngãi,  nhưng don sống tập trung nhiều ở sông Trà Khúc và sông Vệ, chỉ xuất hiện vào khoảng đầu năm cho đến hết hè. Cứ mỗi khi thủy triều xuống, người dân hai bên bờ sông lại rủ nhau đi bắt don.

          Món ăn đặc sản này cực kỳ bình dị, đậm đà hương vị và quan trọng là rất giàu chất bổ dưỡng. Món ăn này có mặt ở mọi nơi, từ những gánh don hàng rong cho đến những nhà hàng đặc sản chỉ cung cấp mỗi món này cho thực khách. Ngày tết don bán rất đắt hàng.

         Món don tuy mộc mạc, lại không cầu kì, và được chế biến theo công thức giản dị mà không trùng lặp với bất kì món ăn nào trên đất nước ta. Bánh tráng sống và thịt don được cho vào tô chan nước luộc don thêm ngọt, đã có thêm gia vị ăn kèm với bánh tráng đã nướng giòn và những trái ớt chỉ thiên. Sức hấp dẫn của nó chính là ở hương vị nguyên sơ của sông nước Trà giang và ở lời ví von ngọt ngào của những chị bán don trong quán ăn dân dã.

       Ở Thành phố Quảng Ngãi bạn có thể gặp don bán khắp nơi, từ các quán sang trọng đến các gánh vỉa hè. Dân sành điệu thường ăn don gánh. Do ở quán, cách nấu bị pha tạp và chủ quán thường hay sử dụng don làm sẵn để vào tủ lạnh. Người bán thường nấu dễ dãi, đại khái cho kịp khách. Dân ghiền phải đi lùng don gánh. Có du khách từng rất thích thú khi một lần được ăn món “Don” bán ở vỉa hè. Người bán bỏ ra một chồng bánh tráng nướng, một chén tương ớt và một đĩa đậu phộng rang vàng ươm.

Người bán hàng múc cho khách một tô nước màu có rắc khá nhiều hành ngò. Khách đón nhận lấy tô, bỏ tương, rắc đậu (lạc) vào rồi khuấy nhẹ, từ dưới bát nổi lên những lát hành tây xắt mỏng và những con trông giống như con hến nhưng bé thua con hến 2-3 lần. Đấy chính là món “Don” một đặc sản của văn hóa ẩm thực tại Thành phố Quảng Ngãi.

         Con don thuộc họ nhà hến, thân bọc bằng hai nửa vỏ úp nhau nhưng don nhỏ hơn hến. Người ta đi cào don như cào hến. Nấu don thường theo tỉ lệ một bát don vỏ hai bát nước. Cách đãi don cũng như cách đãi nấu hến. Khi don chín, đãi bỏ vỏ, lấy ruột cho vào nước luộc. Đó là cách ăn một lần chung cả nước lẫn cái. Ruột don ít nhưng nước don thơm ngon, vừa ngọt, vừa thanh. 

Cách chế biến

Canh chua don:

- Don mua về rửa sạch nhưng thật nhẹ tay (vỏ don mỏng nên dễ vỡ), cho vào nồi đun khoảng 3 phút, sôi là được.

- Nước don tiết ra gạn lấy nước trong.

- Tách thịt don riêng ( có thời gian thì nhặt khô, không thì đãi như đãi hến)

 - Nước luộc don chế thêm nước nấu canh cùng cà chua và sấu. Các bạn chú ý, don ở vùng nước lợ nên khá mặn, không cần phải nêm gia vị.

- Canh chín cho hành lá, rau răm.

Don xào:

- Hành tây bổ múi cau mỏng, cho vào chảo xào với chút dầu cho hơi tái, đổ thịt don vào, nêm chút gia vị (chỉ nêm gia vị khi đã đãi don).

- Thêm rau răm, rắc chút tiêu và dùng nóng.

Don xào có thể ăn cùng cơm hoặc dùng bánh đa xúc từng miếng để ăn chơi.

Hãy một lần thưởng thức món don bạn nhé!