Nên uống thuốc lúc nào để đạt hiệu quả điều trị cao nhất?

Theo Sức khỏe và Đời sống, khi sử dụng các loại thuốc dùng đường uống, điều được người bệnh quan tâm đầu tiên là uống thuốc vào lúc nào để đạt hiệu quả cao nhất trong điều trị.

Liên quan đến mục đích uống thuốc và nhịp thời gian

Đối với các loại thuốc ngủ, người bệnh cần được hướng dẫn uống thuốc vào buổi tối trước khi đi ngủ. Trừ trường hợp cần làm cho người bệnh ngủ vào ban ngày còn không ai lại hướng dẫn uống thuốc ngủ vào buổi sáng.

Đối với các loại thuốc hạ sốt, giảm đau thì cần phải uống ngay bất cứ lúc nào khi người bệnh đang bị sốt, đang bị đau. Trong những trường hợp ấy, không nên máy móc phải uống thuốc vào buổi sáng hay buổi tối mà sau lần đưa thuốc đầu tiên nên quan tâm đến khoảng cách giữa các lần dùng thuốc, sao cho cứ mỗi một số giờ nhất định có một lượng thuốc theo yêu cầu vào cơ thể để có tác dụng giảm đau hạ sốt.

Yếu tố quan trọng thứ hai đó là ảnh hưởng của nhịp thời gian đối với tác dụng sinh học của thuốc, trong chuyên môn gọi là dược lý thời khắc. Cơ thể con người có một chu trình sinh học rất phức tạp, khép kín và có thể thay đổi theo nhịp ngày đêm, nhất là với các nhịp sinh học (ví dụ: nhịp tim) hoặc nồng độ của các chất nội tiết (ví dụ: các hoóc-môn).

Những thuốc có tác dụng sinh học tương tự như các hoóc-môn của cơ thể cần phải rất quan tâm đến thời điểm dùng thuốc sao cho không đi ngược lại các nhịp sinh lý tự nhiên của cơ thể. Điều này lý giải tại sao các thuốc loại corticoid nên uống vào buổi sáng, lúc khoảng 6 - 8 giờ vì khi đó nồng độ hydrocortison trong máu đạt mức cao nhất trong ngày.

Uống các loại thuốc như: metylprednisolon, dexamethason vào thời điểm này sẽ không phá vỡ nhịp hoạt động của tuyến thượng thận là nơi bài tiết ra các chất đó và sẽ ít gây hiện tượng ức chế trục dưới đồi-yên-thượng thận là những tuyến sinh học quan trọng của cơ thể.

Các thuốc chống tăng huyết áp cũng nên uống vào buổi sáng, vì sự tăng huyết áp hay xảy ra vào buổi trưa và buổi chiều. Sau khi uống, thuốc phải trải qua quá trình hấp thu vào máu, đến khi cơ thể bị tăng huyết áp cũng là lúc hiệu quả của dược chất được phát huy tác dụng làm giảm huyết áp cho người bệnh. Tất nhiên, đối với một số thuốc chống tăng huyết áp mà bị ảnh hưởng hấp thu bởi thức ăn thì nên uống xa bữa ăn, ví dụ như captoprin.

Đối với các thuốc làm giảm tiết acid dịch vị nên uống vào buổi tối trước khi đi ngủ vì nồng độ HCl tiết nhiều vào ban đêm. Các chất antacid, chất kháng thụ thể H2 và sucrafat thường dùng trong điều trị viêm loét dạ dày tá tràng đều phải uống xa bữa ăn (sau lúc ăn 2 giờ hoặc trước bữa ăn 1 giờ). Dược lý thời khắc xác định thời gian cho thuốc tối ưu cho từng loại thuốc và cả liều thuốc tối ưu dựa trên cấu trúc sinh học theo thời gian của cơ thể.

Để xác định thời gian cho thuốc tối ưu, người ta chú ý nhiều đến các chu kỳ sinh học theo chu kỳ ngày đêm và cố gắng làm sáng tỏ cơ chế sinh ra các chu kỳ sinh học này. Có giả thuyết cho rằng chính tuyến tùng (glande pinéale) là cơ quan điều khiển các chu kỳ sinh học. Tuyến này có sự đáp ứng với sự biến thiên ánh sáng do tuần hoàn ngày đêm từ bên ngoài tác động vào.

Tín hiệu của bóng tối hoặc ánh sáng từ võng mạc của mắt theo dây thần kinh thị giác về tuyến tùng sẽ kích thích hoặc ức chế tuyến tùng tiết ra các chất điều khiển các chu kỳ sinh học. Trong các chất ấy, melatonin là chất được biết tương đối rõ.

Người ta đã chứng minh rằng, ở một số loài vật, melatonin được tuyến tùng tiết ra chủ yếu vào ban đêm. Ánh sáng ban ngày tùy theo cường độ sẽ làm giảm hoặc ngưng sự tổng hợp và tiết ra melatonin. Vấn đề này sẽ được đề cập đến sâu hơn trong một chuyên đề khác.

Ngoài ra, Vnexpress dẫn tin theo nguồn Daily Mail, khi được dùng để điều trị bệnh viêm khớp mãn tính (osteoarthritis), ibuprofen sẽ hiệu quả nhất khi được uống từ giữa trưa tới 3 giờ chiều. Nhưng nếu bạn bị viêm khớp mãn tính tăng dần (rheumatoid arthritis) thì tốt hơn nên uống sau khi ăn tối.

Một số liều thuốc chữa ung thư cũng tốt hơn tới 4 lần nếu được uống vào buổi sáng thay vì buổi tối, trong khi những liều thuốc hạ cholesterol tốt nhất là nên uống vào lúc trước khi đi ngủ.

Các nhà nghiên cứu đến từ Đại học New York, Mỹ, cho biết tất cả là đều phụ thuộc vào đồng hồ sinh học của chúng ta, bị điều khiển bởi vùng liên quan tới thân nhiệt, đói, khát... trong não, quyết định khi nào thì chúng ta mệt mỏi.

Vùng não này cũng kiểm soát hơn 100 chức năng khác của cơ thể, bao gồm thân nhiệt, sự sản xuất hoóc môn, huyết áp, sự tỉnh táo và hệ miễn dịch. Đỉnh điểm của mỗi hoạt động này thay đổi trong vòng 24h.

Thùy Linh

Nên đọc

Viêm loét dạ dày có được uống thuốc tẩy giun?

Trẻ em không nên uống thuốc Streptomycin

Quả phật thủ - Phương thuốc kỳ diệu

Bà bầu có được uống thuốc cảm xuyên hương không?

Theo GDVN