Tác dụng chữa bệnh của quả mướp

Có hai loại mướp, một loại mướp trâu, trái to, màu xanh đậm, một loại là mướp hương, trái nhỏ màu xanh nhạt và có mùi thơm ngát. Mướp hương thường được yêu thích hơn vì mùi thơm của nó.

Mướp là loại quả dễ ăn, hương vị ngon, mát ngoài ra tất cả các bộ phận của mướp đều có công dụng chữa bệnh hữu hiệu. Sau đây là những lưu ý khi chế biến mướp và những tác dụng chữa bệnh của mướp.

Đối với chế biến món ăn: Mướp là loại quả mềm, nhiều nước nên khi chế biến ta không nên thái mướp quá mỏng, không đun nấu mướp trong thời gian lâu, mướp sẽ bị nhừ nát, sau khi chế biến xong nên sử dụng luôn vì để lâu mướp sẽ bi thâm đen.

Các món ăn chế biến từ mướp như:

- Canh cua mùng tơi và mướp: Cua cho chút muối, giã nát rồi lọc lấy nước cho nấu chín rồi cho thêm mùng tơi, mướp vào đun sôi trở lại là được.

- Mướp xào giá đỗ, hành hoa: Mướp gọt vỏ, thái lát hành hoa lấy phần gốc. Cho tỏi vào chảo xào vàng, tiếp theo cho mướp, gia vị, mì chính, nước mắm, xào nhanh tay, rồi cho tiếp hành hoa và giá đỗ vào đảo đều, nhanh tay là được.

- Mướp xào giá đỗ và thịt bò: Mướp thái miếng vừa ăn, giá đỗ rửa sạch, hành hoa lấy phần gốc cắt khúc. Cho tỏi vào chảo phi vàng, tiếp theo cho thịt bò, đảo nhanh tay, cho thêm chút bột gà, mì chính, nước mắm, tiếp tục cho giá đỗ và hành hoa vào xào chín tới, cho ra rắc hạt tiêu ăn nóng.

Công dụng của mướp:

- Trái mướp: Trong trái mướp có chứa nhiều chất nhớt, nó có tác dụng giúp dễ tiêu hóa và kính thích tuyến sữa.

- Lá mướp: Có vị đắng, tính hàn, được dùng làm dược liệu kháng viêm, tan đờm, chống ho, lá mướp tươi giã nát đắp chữa mụn nhọt, sưng tấy, phát ban ở trẻ em.

- Hạt mướp: Ngoài tác dụng làm thông kinh mạch còn có thể trị được giun đũa và chứng táo bón.

- Rễ mướp: có thể dùng trị chứng viêm xoang mũi, đau lưng.

Mướp hương có tên khoa học là Luffa eylindrica (L.) M.J.Roem, thuộc họ Bí (Cucurbitaceae) được trồng ở khắp nơi để lấy quả làm thức ăn và các bộ phận khác dùng để chữa bệnh. Gọi là mướp hương là do quả mướp thoang thoảng hương nếp như mùi lá dứa thơm.

Theo đông y, mướp hương vị ngọt, tính bình; có tác dụng làm điều kinh (phụ nữ kinh nguyệt quá nhiều nên ăn mướp xào với tôm cả vỏ), ngừng bạch đới, bình can ngưng phong, làm mát, nhuận da, thông đại tiểu tiện; thường dùng để chữa các chứng bệnh như: Sốt cao phiền khát, viêm họng, viêm phế quản, trĩ, bạch đới, viêm đường tiết niệu, sản phụ sữa không thông, táo bón (trái mướp nấu canh ăn).

Quả mướp nấu canh ăn hằng ngày có tác dụng nhuận tràng và làm dịu đau (chính là do chất nhày chứa với hàm lượng cao trong quả). Quả mướp non ninh với chân giò hoặc móng giò lợn là thuốc tăng tiết sữa và làm máu lưu thông; xơ mướp được dùng trong y học cổ truyền với tên thuốc là ty qua lạc, có vị ngọt dịu, tính bình, có tác dụng cầm máu, thông kinh lạc, chống co thắt, thúc sởi, lợi tiểu. Thân cây mướp: Lấy từ mặt đất trở lên độ 1m, chặt nhỏ, đốt tồn tính, tán mịn, uống mỗi lần 10g với ít rượu chữa viêm xoang mũi, chảy nước mũi và có mùi hôi.

 Lá mướp (dùng lá bánh tẻ), thu hái quanh năm, để tươi hoặc phơi khô. Dược liệu có vị đắng, chua, tính hơi lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, chống viêm, giảm ho, giải độc, tiêu thũng…

Dưới đây là tác dụng của mướp

- Viêm đường tiết niệu, viêm bàng quang, viêm bể thận: 200g mướp, nấu nhừ cho ít mật ong mà ăn, ngày ăn 2 lần.

- Chữa viêm họng: Lá mướp hương rửa sạch, giã nhỏ với ít muối, thêm nước, gạn uống làm một lần. Chữa ho, hen kéo dài: Lá mướp hương 15g nấu nước uống hoặc chế biến dưới dạng cao lỏng 1/1, mỗi lần uống 0,5ml.

- Chữa phù thũng: Lá mướp hương 15g phối hợp với cây cứt lợn 10g, thái nhỏ, phơi khô, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống làm một lần trong ngày. Dùng 5 – 7 ngày.

- Chữa viêm xoang mũi, chảy nước mũi và có mùi hôi: Thân cây mướp: Lấy từ mặt đất trở lên độ 1m, chặt nhỏ, đốt tồn tính, tán mịn, uống mỗi lần 10g với ít rượu.

- Chữa đau lưng, đau hông do thấp nhiệt: Thân cây mướp 30g, phối hợp với xa tiền tử 30g, hổ trượng 15g, hoàng bá 10g, sắc nước uống ngày 1 thang.

- Chữa sốt cao, đau đầu: Hoa mướp 20g, hạt đậu xanh 100g. Đậu xanh để cả vỏ, ninh nhừ rồi lấy khoảng 400ml nước cốt. Vớt xác đậu xanh ra, cho hoa mướp đã thái nhỏ vào, đun sôi trong 5 – 10 phút. Để nguội. Chắt lấy nước uống làm 2 – 3 lần trong ngày.

- Chữa băng huyết: Đài của quả mướp hương 1 – 2 cái phối hợp với huyết dụ 2 – 3 lá, rễ cỏ tranh 20g, rễ cỏ giày 20g, thái nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày.

- Chữa kinh nguyệt không thông, không đều: Dùng 1 trái mướp khô đốt tồn tính, tán bột, uống ngày 10g vào lúc sáng sớm (nếu được thì uống với 1 chút rượu).

- Chữa trĩ ra máu, rong kinh, băng huyết, kiết lỵ ra máu: Xơ mướp đốt tồn tính, tán bột, uống mỗi ngày 4 – 8g chia làm 2 lần chiêu với nước ấm.

- Chữa tắc tia sữa: Xơ mướp 1 cái, gai bồ kết 10 cái, hành tươi hoặc phơi khô 1 củ. Tất cả băm nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày. Dùng 2 – 3 ngày. Kết hợp xoa nắn vú cho thông tia sữa.

- Chữa hen: Xơ mướp 20g băm nhỏ, sao; hạt đay quả dài 12g, giã dập, sao. Trộn đều, sắc uống lúc nóng. Ngày hai lần. Dùng 2 – 3 ngày.

- Chữa bế kinh: Xơ mướp đốt tồn tính, tán nhỏ, trộn với tiết chim bồ câu trắng làm thành bánh, rồi phơi khô, tán nhỏ. Mỗi lần uống 8g với rượu vào lúc đói (Nam dược thần hiệu).

- Chữa sởi (làm sởi mọc nhanh và mọc đều, hạn chế các biến chứng): Xơ mướp 20g, kinh giới 12g, bạch chỉ 12g, kim ngân 12g, cỏ mần trầu 8g, cam thảo nam 4g. Tất cả thái nhỏ, sao vàng, sắc uống làm hai lần trong ngày.

- Chữa bệnh zonal: Dùng lá non vò nát, chấm nhẹ vào vùng mẩn nốt, nếu bị bên trong cơ thể thì dùng 10 - 15g xơ mướp sắc uống hằng ngày.

- Chữa thông sữa, lợi sữa: Dùng 1 trái mướp tươi, 10g muối ăn, nấu sôi với 1 lít nước, cho sản phụ uống đến khi sữa ra nhiều. Hoặc nấu mướp với chân giò heo để ăn.

Mướp thuộc loại dây leo, thân có nhiều tua cuốn bò lan trên giàn, hoa màu vàng, trái thuôn dài có màu xanh nhạt, chứa nhiều dưỡng chất, vị ngọt, tính bình, có mùi thơm nhẹ. Mướp có hai loại: mướp trâu - trái to, màu xanh đậm; mướp hương trái nhỏ, màu xanh nhạt và có mùi thơm ngát. Thành phần dinh dưỡng: Trong 100gr trái mướp có chứa 95gr nước, 0,9gr protit, 0,1gr lipit, 3gr ghucit, 0,5gr xeluloza, 28mg sắt, 160mcg betacaroen, vitamin B, C... Công dụng của mướp: Người ta gọi trái mướp là loại trái nghèo năng lượng, không gây béo phì nhưng giàu sinh tố, khoáng vi lượng, chất nhớt và chất xơ rất tốt cho cơ thể. Tất cả các bộ phận của cây mướp đều là những bài thuốc dân gian hữu hiệu. Trái mướp: Trong ruột trái mướp có chứa nhiều chất nhớt, có tác dụng giúp dễ tiêu hóa, kích thích tuyến sữa. Lá mướp: Có vị đắng, tính hàn, được dùng làm dược liệu kháng viêm, tan đờm, chống ho. Lá mướp tươi giã nát, đắp chữa mụn nhọt, sưng tấy, phát ban ở trẻ em. Hạt mướp: Ngoài tác dụng làm thông kinh mạch còn có thể trị được giun đũa và chứng táo bón. Rễ mướp: có thể dùng để trị chứng viêm xoang mũi, đau lưng. Món ăn từ trái mướp: Canh cua, mồng tơi, mướp: Cua giã nhỏ, lọc lấy nước, đun sôi, hớt cái cua ra rồi cho mướp hương đã thái vát cùng rau mồng tơi vào đun sôi, thả cái cua vào, nêm hạt nêm, đun sôi, cho gạch cua vào rồi tắt bếp. Món canh có tác dụng giải nhiệt rất tốt cho mùa hè. Đọt mướp luộc: Đọt lá mướp tước bỏ xơ, rửa sạch, đun sôi nước thì cho đọt mướp vào, luộc chín, vớt ra, chấm nước mắm tỏi. Ngoài tác dụng giải độc, giải nhiệt, còn là món ăn giảm cân hữu hiệu và làm đẹp da. Mướp xào giá đỗ thịt bò (hoặc lòng gà): Phi thơm tỏi (hoặc hành) cho thịt bò (hoặc lòng gà) vào xào qua, xúc ra đĩa rồi cho mướp vào xào, khi gần chín thì cho giá đỗ, thịt bò hoặc lòng gà vào, nêm hạt nêm và trước khi tắt bếp rắc chút hành hoa lên trên. Món này có tác dụng bồi bổ sức khỏe, thanh nhiệt, hóa đờm, tiêu viêm.

Quả mướp: Các bộ phận đều dùng làm thuốc